Conkbayırı & 57. Alay Turu

Conkbayırı & 57. Alay

Nasıl Gidilir?

Yol durumu içerikte mevcuttur.

Nereler Gezilebilir?

Yol üzerinde bulunan şehitlikleri ve tarihi alanları ziyaret edebilirsiniz. Bunlardan birkaçı;

Mehmetçik’e Saygı Anıtı

Anıtın altındaki mermer blokta “ Biz Çanakkale yarımadasından Türk’lerle savaşarak ve binlerce insanımızı kaybederek kahraman Türk Milletine ve onun eşsiz vatan sevgisine duyduğumuz büyük taktir ve hayranlıkla ayrıldık. Bütün Avustralyalılar Mehmetçiği kendi evlatları gibi sever. Onun mertliği, vatan ve insan sevgisi siperlerdeki dayanılmaz heybet ve cesareti bütün Anzakları hayran bırakan yurt sevgisi insanlığın örnek alacağı büyük hasletlerdir. Avustralya Genel Valisi Lord Casey” yazmaktadır.

Anıtın solundan aşağıya doğru, Albayrak Sırtı’nın Karayörük Deresi’ne bakan yamacında da hiçbir anıtı bulunmayan ve gerçek bir şehitlik olan 48. Piyade Alay’ı Şehitliği bulunmaktadır.

Karayörük Deresi Şehitliği

Mehmetçiğe Saygı Anıtı’ndan sonra yola devam ettiğimizde Kanlısırta varmadan 200 m önce sağda aşağıya doğru uzanan merdivenlerle karşılaşırız. Aşağıya inen bu merdivenler bizi Karayörük Deresi Şehitliği’ne götürmektedir. Karayörük Deresi Şehitliği, Şevki Paşa Haritaları’nda 17 nolu paftada yer alan gerçek şehitliklerden biridir. Şehitlik, 2006 yılında orijinal şehitliğin yanına yapılmıştır. Bu şehitlikte yatan askerlerimizin bağlı olduğu alaylar; 48., 63., 72. ve 77. Alay’lardır. Şehitlikte ismi saptanan 1153 şehit bulunmaktadır. Savaş sırasında bu bölge, askerliğin en temel kurallarından olan, emre itaatin yegane timsali olacak bir olaya şahitlik etmiştir.

25 Nisan gecesi Yüzbaşı İbrahim Bey binbir güçlükle ele geçirilen Kanlısırtı boşaltma ve güvenli bir mevziye, Karayörük Deresi’ne, çekilme emri veren Yarbay Saip Bey’in emrine itiraz eder. Fakat daha yüksek rütbeye sahip olan Saip Bey’in emri geçerli olacak ve zorlukla ele geçirilen Kanlısırt boşaltılacaktır. Fakat Avustralyalılar bu fırsattan istifade edemeyeceklerdir. Bu durumun değerlendirmesini 27. Alay komutanı Yarbay Şefik Aker şöyle yapacaktır. “Fakat şu hakikati da ifade edeyim ki, Kanlısırt’ta tek başına kalan zayıf kuvvetimiz yeni bir kuvvetle beslenmeden ve taburun sol yanını emniyete almadan, birliği düşmana o kadar yakın bulundurmak doğru değildi. Şunu da söyleyeyim ki Avustralyalılar bu çekilmeden bir şey kazanamadılar.”

Kanlısırt

Kanlısırt Muharebesi, Anzak Kolordusu’nun 6 Ağustos 1915 tarihinde Kanlısırt’a yönelik taarruzları ile bu bölgede üç gün süren çatışmalardır. Taarruzla Anzaklar Osmanlı siperlerinin önemli bir bölümünü ele geçirmişlerdir. Hemen ardından başlayan Osmanlı karşı taarruzları ise başarılı olamamış, siperler Anzak birliklerinin elinde kalmıştır.

Lone Pine Mezarlığı

Kabatepe-Conkbayırı yolu üzerinde, yolun sol tarafında bulunmaktadır. 125 m rakımlı Kanlısırt, her iki taraf için de muharebelerin en kritik mevki olup kanlı çarpışmalara sahne olmuştur. 25 Nisan 1915 çıkarmasında Anzaklar tarafından işgal edilen bölge, 27. Alay’ın 1. Taburu tarafından geri kazanılmıştır. 1 Mayıs 1915 Türk taarruzundan sonra ise bu isimle anılmaya başlamıştır. 6 Ağustos 1915 Anzak taarruzunda Lone Pine bölgesi kaybedilmiş; sonrasında 16. Tümen’in karşı savunması ile Anzak ilerleyişi durdurulmuştur. Buradaki muharebeler, genelde siper savaşları şeklinde olup siperler son şekliyle olduğu gibi günümüze ulaşmıştır.

Anıtın üzerinde yer aldığı nokta, Şehitler Tepesi olarak tanımlanmaktadır. Burası en kanlı çatışmaların yaşandığı nokta olduğu için bu isimle anılmakta olup muharebeler sonrasında 1916’da bu noktaya 16. Tümen anısına bir Türk anıtı yaptırılmış; ancak işgal döneminde Lone Pine Anıtı yapılırken İngilizler tarafından yıkılmıştır. Anıt, 1916 Şevki Paşa Haritası’nda da işaretli olarak görünmektedir. Yine Anzaklar tarafından Lone Pine Mezarlığı’nın kuzeyinde “Dead Man’s Field” (Ölü Adam Tarlası) ismi verilen ve her iki tarafında siperleri arasında kalan bölgenin, ölen askerlerin cansız bedenleriyle kaplı olmasından dolayı bu isimle anıldığı bilinmektedir.

57. Alay

Çanakkale Kara Muharebelerinin başladığı gün olan 25 Nisan 1915 sabahı, 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, kendisine bu yönde bir emir gelmemiş olmasına rağmen düşman çıkartmasını haber alır almaz yanına 57. Alay’ı ve bir dağ bataryasını alarak, kişisel inisiyatifiyle stratejik açıdan önemli olan Conkbayırı’na doğru hareket etti. 57. Alayın Conkbayırı’na hareket eden 3 taburu ve bir dağ bataryasını oluşturan 3.600 subay ve asker, Conkbayırı’na varıldığı anda bizzat Yarbay Mustafa Kemal’in emriyle, kendisinden yaklaşık 2-3 kat daha büyük olan Anzak birliklerine karşı taarruza geçerek, sabah 4:30’dan beri düşmanla çatışma halinde bulunan Yarbay Mehmet Şefik Bey komutasındaki 27. Alay’ın yardımına yetişmiş oldu. 25 Nisan-3 Mayıs tarihleri arasındaki Arıburnu Muharebeleri’nde ciddi zayiat veren alay, savaş ortalarında takviye edildi. Alay, savaşın siper harbine dönüşmesiyle, Merkeztepe-Bombasırtı civarında konuşlandı ve savaş sonuna kadar bu bölgeyi başarıyla savundu. Hayatını kaybeden 57. Alay’a bağlı 628 asker için Gelibolu Yarımadası’nda, Bombasırtı üzerinde 12 Aralık 1992 tarihinde sembolik bir şehitlik açılmıştır.

Conkbayırı

Gelibolu Yarımadası‘nın batı sahilinde, kıyı tarafından Kabatepe ile Suvla Koyu arasında, karadan ise 261 Rakımlı Tepe ile Besim Tepe arasında kalan tepenin ismi Conkbayırı‘dır. Etrafındaki tepeler içerisinde bölgeye en hâkim nokta olduğundan savaş süresince kuzey hattının en önemli tepesi olmuştur.Savaşın en kanlı çatışmalarının geçtiği yerdir. Conkbayırı‘nın en tepe kısmına çıkıp güneye döndüğünüzde; aşağıdaki tepeler karşınızda, sağ tarafınızda Ege Denizi ve sol tarafınızda Marmara Denizi ile Çanakkale şehir merkezinin ne kadar net görüldüğünü göreceksiniz. 261 Rakımlı tepedeki ağaçlandırma ve Conkbayırı‘nda ki anıtlar için yapılan düzenleme çalışmaları günümüzde görüş alanını biraz daraltmıştır.

Conkbayırı Atatürk Anıtı

Mustafa Kemal Atatürk, 1915’te Conkbayırı Süngü Taarruzunu yönetirken bir şarapnel parçası göğsüne isabet etmiş, sağ göğüs cebinde bulunan saat sayesinde mutlak bir ölümden kurtulmuştur.

Olayın yaşandığı yer 4 top güllesi ve bir levha ile belirtilmiş ve Conkbayırı Atatürk Anıtı inşa edilmiştir.

Conkbayırı Atatürk Anıtı, Mustafa Kemal Atatürk’ü elinde tuttuğu kırbacıyla tasvir eden bronzdan yapılmış bir heykeldir.

Conk Tepesi’nin zirvesindeki Yeni Zelanda Anıtı’nın kuzey yanına 1993 yılında yerleştirilmiştir.

Ne yenir, ne içilir, alışveriş?

Rota üzerinde yerleşim yeri olmadığından alışveris yapılacak bir yer bulunmamaktadır, bu nedenle hazırlıklı olmanız tavsiye edilir.