Bu yazı bisiklet üstünde trafik kazası nedeniyle hayatını kaybeden arkadaşların anısına yazılmıştır.
Hepimiz iki teker üzerindeyken, zaman makinesiyle çocukluğumuza yolculuk yapıp, pedal çevirmekten burnumuzun aktığı, akşam ezanı okunmadan evde olma telaşı yaşadığımız günlere gider, aynı heyecanla pedal çevirmeye devam ederiz. Tek fark artık akşam ezanı okunduktan sonra da evde olabiliyor ve burnumuzun akmasını önleyen termal kıyafetler giyebiliyoruz. Bir de hayatın getirdiği sorumluluklar, ekonominin vurduğu darbeler, aramızdan vefat edip ayrılan arkadaşlarımız, tekrar eden sağlık problemleri gibi gerçekler de var. Çocukken tek derdimiz akşam ezanından önce eve varmakken artık ölümler, terör, döviz kurları, petrol fiyatları, savaşlar, büyüyen işsizlik yetmiyormuş gibi bir de trafikte nasıl hayatta kalırız diye düşünüyoruz. Trafik kazalarında hayatını kaybedenleri hesaplamaya kalksak bunun kanserden daha fazla can alan, pandemilerden daha tehlikeli olan fark edilmeyen ama her an yanımızda bekleyen bir Azrail olduğunu görürüz. Her ne kadar istemesek, elimizden gelen tüm önlemleri almış, tüm güvenlik kurallarını sağlamış da olsak bu Azrail bizi veya yakınımızı bulduğunda neler yapmamız gerekir? Kazadan önce trafik kuralları, aldığımız önlemler, dikkat ve özenimiz ile bir miktar şans faktörü devrede olmakla beraber kaza oluştuktan sonra hukuk konuşur. Kimin kusurlu olduğu, kimin neyden ne kadar ve nasıl sorumlu olduğu hukuk problemidir. Bu yazıda, bir bisikletlinin başına trafik kazası gibi vahim bir durum geldiğinde neler yapması gerektiğini teknik ayrıntılara girmeden blog tarzında anlatacağım. Yazı konusu pek de eğlenceli olmadığından, biraz pozitif enerji katması için kendi turlarımızda çektiğimiz fotoğrafları başlık aralarına ekledim.
Öncelikle kaza akabinde yapılan klasik uygulama, sonrasında yaralanma halinde haklarımız ve vefat durumunda yakınlarımızın hangi haklara sahip olduğunu derleyeceğim.
Kazadan kimler sorumludur? Bir kaza olduğunda zararı kim öder?
Aracın işletilmesinden kimler sorumlu dediğimizde unutulmaması gereken üç basit sorumlu vardır. Ruhsat sahibi, araç sürücüsü ve aracın trafik sigortası. Bazen aracı süren ruhsat sahibi değildir. Bu durumda sürücü ne kadar sorumlu ise aracın sahibi de o kadar, sigorta şirketi de o kadar sorumludur.
Kaza sonrası neler yaşanır?
Trafik kazası akabinde trafik ekipleri olay yerine gelir. Eğer kaza yaralanmalı değilse tutanak tutmak istemez kendi aranızda halledin derler. Genelde iki taraflı maddi hasarlı kazalarda araç sahipleri kendi aralarında tutanak tutarak, evrakları sigorta şirketlerine iletirler. Sigorta şirketi kaza tutanağına göre kusur durumu belirleyerek zarar oranında ödeme yapar.
Bisikletin yol açtığı zararlarda neler yapılmalı? Bisiklet bir arabaya çarptıysa ne olur?
Bisikletin zorunlu trafik sigortası olmadığından, bisikletçi kendi hatası ve ihmali ile bir araca zarar verdiyse bunu kendi cebinden karşılamak zorunda kalacaktır. Artan araç fiyatlarını düşünürsek, lüks araç görürseniz daha da dikkatli olmanızda fayda var. Buradaki sorumluluk sadece maddi zarar ile sınırlıdır. Kazayla bir arabaya çarptınız diye kimse sizden şikayetçi olamaz. Olsa da sonuç alamaz. Taksirle mala zarar verme suç olmadığından savcılık takipsizlik kararı verecek, dosya kapanacaktır. Ancak bisikletçi, araç sürücüsüne bir şekilde sinirlenip aynasını kırmış veya başkaca bir zarar vermişse hem maddi anlamda zararı gidermekle hem de TCK 151 madde gereği mala zarar verme suçu suçundan sorumlu olacaktır. Mala zarar verme suçunun cezası mahkemenin somut olayda takdir edeceği bir oranda 4 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
Araç sürüsünün neden olduğu maddi hasarlı bisiklet kazasında kimler sorumludur?
Araç sürücüsü dikkatsiz ve özensiz şekilde, bisiklete çarpmış böylece bisiklette maddi hasar oluşmuş ise mümkünse bisiklet sahibi ile araç sürücüsü arasında bu konuyu belgeleyen bir tutanak tutulmalı, bisikletçi bisikletinde oluşan hasarı fotoğraflarla olay yerinde belgelemeli ve tutanak ile fotoğraflarla aracın sigortasına başvurmalıdır. Trafiğe çıkan araçların zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırması şart olduğundan araç sürücüsünün şahsı ile muhatap olmadan doğrudan sigorta şirketinden zararın istenilmesinde fayda vardır. Kimi zaman şahıslar borca batık olur. Sizden önce bir yığın, milyonlarca lira alacağı olan bankalar ve vergi dairesi varsa, size sıra gelene kadar bir ömür beklemeniz gerekebilir. Ancak sigorta şirketlerinde her zaman zararı karşılayacak parasal fon ödeme için hazır bekler. Sigorta şirketleri ekonominin ne kadar kötü olduğuna dayanarak ödeme yapmaktan kaçınamazlar. Sigorta şirketi teknik anlamda kazayı kabul etmez ve itiraz ederse ne yapılması gerektiğini aşağıda anlattık.
Sigortası olmayan bir araç bisiklete çarpmış ise ne yapılacaktır?
Buradaki zarar bisiklette oluşan maddi zarardır. Bisikletin jantının yamulması, gidonun yamulması gibi parayla giderilebilir, eşyanın başına gelen zarardan bahsediyoruz. Aracın zorunlu trafik sigortası yoksa, zarardan ruhsat sahibi ile sürücü beraber sorumludur. Ruhsat sahibinin olayla benim ilgim yok deme şansı yoktur. Karayolları Trafik Kanunu 85. Maddesi ruhsat sahibini de sorumlu tuttuğundan, araç kimin adına kayıtlı ise doğrudan o kişiye karşı dava açılabilir veya icra takibi yapılabilir.
Sigortası olmayan bir araç bisikletli şahsa çarpmış ise neler yapılacaktır?
Buradaki zarar, bisiklete gelen zarar değil, bisikleti süren kişinin bedeninde oluşan zarardır. Bisikletlinin kolunun kırılması, omzunun çıkması, yüzünde çizik izi kalması gibi zararlar buna örnektir. Çarpan aracın sigortasız olması bedensel zararların tazmininde önemli değildir. Sigortası olmayan aracın sebep olduğu kazadan vatandaşların mağdur olmaması için güvence hesabı kurulmuştur. Arabamıza sigorta yaptırırken ödediğimiz ücretin bir miktarı buraya aktırılarak fon oluşturulur. Bu fon yaralanmalı kazalarda çarpan aracın sigortası varmış gibi ödeme almamızı sağlar. Burada yapılacak başvurular güvence hesabına karşı yapılır. Güvence hesabı ödemiş olduğu zarar tutarını sigortası olmayan araç sürücüne icra takibi/dava yoluyla rücu eder.
Araba çarptığında ne kadar tazminat alabiliriz?
Genellikle kazalarda yaralan şahıslar ofisimize geldiğinde, büyük sıkıntılar yaşadıklarını, defalarca hastaneye gittiklerini, halen ağrıları olduğunu, tam olarak iyileşemediklerini, çarpan şahsın çok kaba davrandığını, 1.000 TL gibi bir para ödemeyi teklif ettiğini, kendilerinin asıl zararının çok daha fazla olduğunu ileri sürmektedir. Kazada yaralanan bazı vatandaşlar ise bir ay çalışamamış olmasının karşılığında 100.000 TL gibi rakamlar talep etmektedir.
Kazaya kusuruyla sebep olan araçtan alınabilecek tazminatın miktarı, çalışılamayan süre, sakatlık oranı, tedavi gideri ve iş potansiyelinin kaybı( ekonomik geleceğin sarsılması) kapsamında Türk Borçlar Kanunu’nda sayılmıştır.
Tazminat hesap formülleri fazlaca detaylı olduğundan birkaç örnek vermek gerekirse, bisikletli, çarpan aracın bacağını çatlatması nedeniyle 2 ay çalışamadıysa 2 aylık asgari ücret tutarında tazminata hak kazanır. Çalışamaz olduğunu doktor raporu ile belgelemesi gerekir. Geliri asgari ücretin üzerindeyse, bunu da bordro/SGK hizmet dökümü ibraz ederek belgelemelidir.
Bisikletli yaşanan kaza nedeniyle devamlı surette engelli kaldıysa, bu sefer de engellilik oranını sağlık kurul raporu ile belgelemelidir. Yüksek tutarda tazminat alan kişiler genelde bu gruptur. Engelli kalıp eskisi gibi çalışıp gelir elde edemediklerinden, aradaki farkın tazmin edilmesi gerekir.
Ekonomik geleceğin sarsılması adı altında olan zararın en basit örneği ise, televizyonda sunuculuk yapan bir kişinin yüzünde yara izi kalması ve artık o sektörde çalışamayacak olmasıdır. Kariyer imkanı elinden alınan kişinin tazminat hakları bu kapsamda hesaplanır.
Trafik kazalarında hastane masrafları SGK tarafından karşılanır. Ancak karşılanmayan ek tedaviler varsa, ayrıca medikal malzeme alınmış ise bunlar da istenebilir.
Tazminat hesaplamaları teknik bir konu olup detaylı hesaplama ayrı bir eğitim konusudur. Eğer trafik kazasından kaynaklı bir engeliniz varsa, alabileceğiniz yaklaşık tutarı öğrenmek için mail atabilirsiniz.
Bisikletli, yolda yürüyen yayaya çarparsa ne olur?
Bisikletli kişi yolda yürüyen bir kişiye çarpar ve zarara yol açarsa, yukarıda yapılan açıklamalar burada da geçerli olur. Bu sefer bisikletli yol açtığı zararları ödemelidir. Çaptığı kişide kemik kırığı olduysa, çalışamadığı ayların ücretini eğer kalıcı sakatlık, engellilik oluşmuş ise sakatlık oranı nispetinde zararı ödenmelidir. Ayrıca şikayet varsa, hakkında taksirle yaralamadan dava açılır.
Uzlaştırmacının para teklif etmesi ne anlama gelir? Uzlaştırmada para alırsak dava açabilir miyiz?
Taksirle yaralama kanunda suç olarak tanımlanmıştır. TCK 89 maddeye göre taksirle birini yaralamanın cezası üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Kaza akabinde yaralanma varsa olay yerine polis ekipleri gelir, tutanak tutulur, ifadeler alınır ve hazırlanan dosya savcılığa gönderilir. Taksirle yaralama uzlaşmaya tabi suçlardandır. Yani bir taraf şikayetten vazgeçmenin karşılığı olarak bir edim talep edebilir. Bazı durumlarda şikayetçi olan yaralanan kişi, hastane ve yol masrafları istemekte, kimi zaman kırılan telefonun ücretini istemekte, bazen özür dilenmesini istemekte bazen ise yüzbinlerce lira tazminat talep etmektedir. Eğer taraflar uzlaştırmacı huzurunda anlaşır ve anlaşma şeklinde tutanak tutulursa artık yargılama yapılmayacaktır.
Tarafların bir miktar para karşılığında uzlaşması durumunda sigortadan tazminat alınabilir mi?
Tarafların maddi edim karşılığı soruşturma aşamasında atanan uzlaştırmacı(savcılık tarafından listeden seçilerek atanır.) huzurunda uzlaşması tazminata engel değildir. Taraflar ceza mahkemesinde yargılama yapılmaması karşılığında kendi aralarında taksirle yaralama suçuna ilişkin anlaşma yapmaktadır. Burada zarar veren kişi ceza mahkemesinde yargılanmamak konuyu savcılık aşamasında kapatmak için teklif edilen tutarı öder. Ancak burada ödenen para kişinin bedensel zararı veya çalışamadığı dönemin zararı değildir. Keyfi olarak talep edilip ödenen, maddi tazminattan bağımsız bir miktardır. Dava açmaya engel değildir. Dava açılması halinde ayrıca zararlar hesaplanıp ödenmelidir.
Ancak sigorta şirketleri maddi edimli uzlaşmada, zaten zararınızı savcılık aşamasında ödemişler diyerek zorluk çıkardığından haricen yapılacak bir şikayetten vazgeçme ile dosyayı kapatmayı uygulamada tercih ederiz.
Araç çarpıp kaçar ve olay yerini terk ederse ne yapılmalıdır ?
Öncelikle aracın plakası alınmalı, mümkünse fotoğraf çekilmelidir. Olayı gören kişilerden çarpan aracın plakası sorulmalı, civardaki işletmelerden kamera kayıtları en kısa sürede araştırılıp incelenmelidir. Yaralanmalı kazalarda polis, taksirle yaralama suçu oluştuğundan şahsı araştırıp bulmaya çalışacaktır. Ancak polisin araştırması her zaman etkin değildir. Polis kamera görüntülerini alana kadar kamera kayıtları silinebilir. İşi şansa bırakmadan bir an önce kendi imkanlarınızla delil toplayın.
Aracın plakasından ruhsat sahibi kişiye polis ulaşacaktır. Aracı kullanan kişinin ifadesi ve delil durumuna göre ceza davası açılacaktır.
Olay yerine terk etmek, somut olayın durumuna göre trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçuna ( TCK 179-180 ) sebebiyet verebilir.
Sigorta şirketine karşı nasıl dava açarız?
Yukarıda özetlendiği üzere öncelikle dosyaya ait tüm evraklar toplanmalı ve zarar kalemleri belirlenmelidir. Kimi zaman sigorta şirketleri ödeme yapmak istemez ve çeşitli bahaneler üretebilirler. Bazı dosyalarda, şahıs %15 engelli kalmasına rağmen sigorta şirketi engel oranını fazla bulup hukuka aykırı ve keyfi şekilde engel oranını %5 sayarak tazminat ödeyebilir. Bu gibi durumlarda detaylı bir rapor alarak tazminat tutarınızı hesaplatmanız ve sigorta şirketine yeninden başvuru yapmanız gerekir. Sigorta şirketi hiç ödeme yapmaz veya eksik ödeme yaparsa önümüze iki tane yol çıkar. İlki adliyeye gidip dava açmaktadır. Ancak mahkemelerin iş yükü oldukça fazla olduğundan davanın sonuçlanması yıllar alabilir. İkinci yol ise, sadece sigorta ile yaşanan bu gibi davalara bakmakla göreli olan Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapmaktır. Yargılama 4 aylık sürede sonuçlandırılır. Hızlı ve ucuzdur. Genellikle tahkim komisyonuna başvurarak davaları ilerletmeyi tercih ederiz.
Ölümlü trafik kazasında kalanların hakları nelerdir?
Veriler tam olarak net olmasa da internette çıkan haberlerin ortalamalarına göre ülkemizde her hafta 2-3 kişi bisiklet sürerken ölüyor. Kayıt tutulmadığından net bir rakama ulaşamadık ancak bu sayının çok daha fazla olduğunu düşünüyoruz. Bisiklet süren ve trafik kazaları üzerine çalışan biri olarak ülkemiz şartlarında MTB sürerek trafikten uzak, dağ ve orman yollarını tercih eder oldum. Umalım ki en kısa sürede her il ve ilçede güvenli bisiklet yolları yapılır kazaların önüne geçilir. Ancak mevcut durumu değiştirme şansımız olmadığından haklarımızı bilmemizde fayda vardır.
Ölen kişinin yakınlarının tazminat hakkı teknik olarak destekten yoksun kalma tazminatı olarak geçer. Halk arasında ise kısaca kan parası olarak anılır. Kişinin vefatı nedeniyle onun yokluğundan maddi ve manevi kayba uğrayan her kimse bu davayı açabilir. Bu kişi genellikle anne,baba, eş, kardeşler ve çocuklar olarak esas alınır. Ancak vefat eden kişiden düzenli yardım alan bir kişi de bu davayı açabilir. Örneğin, her ay 1000 TL öğrenci bursu veren kişi kazada vefat ederse, vefat edenin sağladığı bu destekten yoksun kalan öğrencinin belgelemek suretiyle(dekont vs.) bu davayı açmasında yarar vardır. Sigorta şirketi manevi tazminat ödemeyeceğinden maddi zararlar sigorta şirketinden manevi zararlar ise sürücü ve ruhsat sahibinden istenir. Destekten yoksun kalmanın maddi zarar hesabı da yaşam tabloları, bilinen dönem, bilinmeyen dönem, müteveffa yaşı, hak sahibi yaşı gibi detaylara göre farklılık arz ettiğinden ayrı bir uzmanlık gerektirir. Tazminatın uzman biri tarafından hesaplanarak takip edilmesin fayda vardır.
Vefat durumunda yarıca taksirle öldürme suçu da gündeme gelecektir. Taksirle öldürmenin cezası şu şekildedir; Taksirle öldürme Madde 85- (1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Şahsın alkollü olup olmadığı, yol şartlarına uygun sürüp sürmediği aynı zamanda bisikletlinin de bir kusuru olup olmadığı ayrıca araştırılır. Kaza yerinde mahkeme tarafından keşif yapılır. Bilirkişilerden raporlar alınır ve mahkemece kusur oranlarına göre ceza tayin edilir.
Trafik kazalarında zamanaşımı süresi ne kadardır? Kaç yıl öncesine kadar tazminat alabilirim ?
Maddi hasarlı kazalarda zamanaşımı kaza tarihinden itibaren 2 yıl olarak hesaplanır. Ancak kaza nedeniyle ölüm varsa 15 yıl, yaralanma olmuşsa 8 yıl zamanaşımı vardır.
Sonuç olarak;
Trafik kazalarından kaynaklı davalar hem tazminat hesapları hem de ceza yargılaması bakımından diğer davalardan ayrılır. Tazminat hesaplarında engellilik oranının tespiti açısından çeşitli yönetmelikler çıkarılmış olup mahkemelerin kararları dahi birbirini tutmamakta, sürekli değişmektedir. Ceza yargılaması açısından da kazanın oluş şekli, tarafların kusurları tartışmalı olabilir. Tazminat hesapları konusunda eğitim almış bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz. Kaza akabinde telefonunuzu durmadan arayan tazminat alacağını söyleyen kim olduğu belirsiz kişilerden uzak durmanızda, tanımadığınız kimseye vekaletname vermemenizde fayda vardır. ( Son yıllarda hasar danışmanlık şirketleri kurarak kaza yapan herkesi gece gündüz telefonla arayan, cenazelerine giden, hastanede ziyaret eden uçuk kaçık vaatlerde bulunan mantar gibi türemiş firmalar mağduriyete sebep olabilir. Barolar bu firmalara karşı hukuk mücadelesi yürütmektedir. ) Tanımadığı kişilere aldanıp zengin olacağım diye vekalet verenlere şakayla karışık sorduğum soru ‘sen bu avukatı tanımadığını söylüyorsun, ya senin eşini boşarsa ne yapacaksın’ diyorum. Tanımadığınız kimseye vekaletname vermeyin, dosyanızdan örnek vermeyin, kim olduklarını ve sizi nasıl bulduklarını sorgulayın. Aksi halde mağdur olabilirsiniz.
Gözünüz yolda olsun, iyi sürüşler.
Kaynak: Çanakkale Bisiklet Platformu Gönüllüsü – Avukat Mehmet Mert Sezgen
Yükleniyor ...
